تربیت فرزندان از مسائل مهمی است که امروزه مورد بحث و محور گفتگوی خانوادها قرارگرفته است. واقعیت این است که انحراف فرزندان با انحراف والدین رابطه مستقیم دارد و اگر خانواده، که در راس مسئولیت پذیری، پدر و مادر قرار دارند رابطه خود را با دین مستحکم سازند و به مسائل دینی که همه‌ی جوانب و امور زندگی را برای یک حرکت سالم و بدون انحراف مهیا می‌سازد دقت لازم و کافی داشته باشند، در نتیجه‌ی این اهتمام به دین هیچ عاملی برای انحراف باقی نمی‌ماند و اگر کمبودها و کاستی‌هایی باشد، با طی کردن مسیر صراط مستقیم می‌توان با اخذ دستورات دینی این نواقص و کمبودها را جبران نمود. کسانی که مشتاق پیمودن این راه هستند با توکل به خدا بدانند که اسلام با قوانین و برنامه‌های دقیق و حساب شده‌اش و با اصولی جاودانه در شرایط مختلف و متغییر اجتماعی راهگشا خواهد بود و رهنمودهای ارزشمند برای جلوگیری از انحراف نسل‌های بشری به ما ارائه داده تا بدین ترتیب نظام خانواده و اجتماع از نابسامانی و تباهی مصون بماند.

آداب پسندیده و اخلاق اسلامی در واقع بستر و عرصه‌ی دینداری است؛ اخلاق اسلامی پایه سرشت‌ها وطبیعت‌ها و عادات و زمینه رشد و تکامل شخصیت انسان است. اخلاق اسلامی نشانه هدایت و پرهیزکاری و التزام صحیح به مسئولیت‌های شرعی برگرفته از قرآن است.

رسول خدا(صلی الله علیه و سلم) می‌فرماید: هیچ هدیه‌ای از طرف والدین برای کودکان خود بهتر از تربیت خوب نیست. (به روایت ترمذی)

یعنی باید معیار و تفاوت بین حسن خلق و سوء خلق را به روش‌هایی که پیامبر عزیزمان فرموده در تربیت اخلاقی بکار گیریم و به کودکان خود آموزش صحیح را ارائه دهیم تا این تربیت که رابطه بین ایمان و اخلاق وعقیده است باعث تعادل شخصیت و اصلاح ناهنجاری‌های درونی گردد و انحراف و فساد را از درون بزداید.

 پس بدون این مرحله از تربیت که تربیت اخلاق است، استقرار شخصیتی و تعادل رفتاری امکان پذیر نخواهد بود. 

اکرموا أولادکم وأحسنوا أدبهم (به روایت ابن ماجه)

«فرزندانتان را گرامی بدارید و اخلاق و رفتار آنان را به بهترین وجه اصلاح نمائید.» 

والدین باید به تربیت معنوی توجه خاص داشته باشند، زیرا این نوع تربیت زمینه ساز رشد احساسات و عواطف تهذیب تزکیه و شفافیت آنهاست و باعث تعالی نفس، صفای روح و سلامت روانی از انواع بیماریها و رذایل اخلاقی می‌گردد و آرامش و آسودگی را برای خانواده و اجتماع به ارمغان می‌آورد. علاوه بر این فضائل، خشیت الهی و تفکر در عظمت و ادراک اسرار آفرینش، التزام به اوامر او را در فرزندان تقویت خواهد نمود. خداوند می‌فرماید: 

«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ» [انفال/2]

و اما تربیت اجتماعی به معنی روابط صحیح و سنجیده با تمامی قشرهای جامعه اعم از بزرگ و کوچک خویشاوندان و بیگانگان و همسایه‌هاست. فرزندان باید با این نوع تربیت جرأت همراه با ادب و احترام لازم برای ثبات شخصیتی خود را پیدا کنند و از دو دلی و خجالت کشیدن که باعث منزوی و گوشه‌گیر شدن آنها می‌شود، دوری گزینند.

درجهت تحقق این اهداف لازم است کودکان یا فرزندان همراه و همگام با والدین یا مربی در مجالس و محافل حضور پیدا کنند و قوه اجتماعی شدن را در درون آنها تقویت کنیم. کارهای مانند: امانت دادن، یاد گرفتن خرید و فروش، آغاز به سلام واحوال پرسی و به آنها ارزش شخصیتی داده شود و ثبات آن را تقویت کنیم.

منبع:

تربیت و اصلاح فرزندان، مولانا محمدقاسم قاسمی، انتشارات صدیقی.